Szafki pracownicze - kodeks pracy, bhp, wymiary

Szafki pracownicze to nie tylko element wyposażenia szatni czy zaplecza socjalnego – to również obowiązek wynikający z przepisów prawa. Kodeks pracy oraz regulacje BHP jasno określają, kiedy i jakie szafki należy zapewnić pracownikom, a także jakie warunki muszą one spełniać.

W tym artykule wyjaśniamy, jakie są obowiązki pracodawcy, w jakich przypadkach szafki nie są wymagane, jakie wymogi stawia się im pod kątem wymiarów i konstrukcji, a także jakie rodzaje szafek dostępne są na rynku.

Jeśli planujesz zakup wyposażenia do firmy lub chcesz upewnić się czy spełniasz wszystkie obostrzenia i zalecenia w zakresie szafek dla pracowników, koniecznie przeczytaj nasz artykuł. Dzięki tej wiedzy unikniesz kosztownych błędów i dostosujesz miejsce pracy do obowiązujących przepisów.

---

Szafki pracownicze - co mówi Kodeks Pracy?

Kodeks pracy, a dokładniej rozporządzenia wykonawcze do niego, zawierają szereg regulacji dotyczących warunków, jakie musi zapewnić pracodawca pracownikom, w tym związanych z przechowywaniem odzieży. Kluczowy jest tu § 111 ust. 1 i 2 Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, który zobowiązuje pracodawcę do zapewnienia pomieszczeń i urządzeń higieniczno-sanitarnych, w tym szatni z odpowiednio przystosowanymi szafkami.

Przepisy rozróżniają kilka typów szatni – w zależności od rodzaju wykonywanej pracy – i wskazują, że każda z nich powinna być wyposażona w szafki umożliwiające przechowywanie odzieży roboczej i prywatnej w sposób zapewniający odpowiednią higienę i bezpieczeństwo. Oznacza to, że szafki muszą być trwałe, łatwe do czyszczenia, a także umożliwiać oddzielenie odzieży czystej od brudnej.

Obowiązki pracodawcy

Zgodnie z przepisami, pracodawca ma obowiązek zapewnienia pracownikom szafek ubraniowych w sytuacjach, gdy zatrudnione osoby są zobowiązane do noszenia odzieży roboczej lub ochronnej, albo gdy wykonywana praca powoduje silne zabrudzenia odzieży własnej. Pracodawca musi zorganizować szatnię w sposób zgodny z przepisami BHP, a więc z uwzględnieniem rodzaju pracy, liczby zatrudnionych oraz możliwości utrzymania higieny.

PRACODAWCA W SYTUACJACH WYMIENIONYCH POWYŻEJ MA OBOWIĄZEK:

wyposażenia szatni w odpowiednie szafki – najlepiej dwudzielne, oddzielające odzież czystą od brudnej

zapewnienia wystarczającej liczby szafek, by każdy pracownik miał swoją

zachowania odpowiednich odległości i dostępu do szafek

dbałości o stan techniczny i higieniczny szafek

Brak spełnienia tych wymagań może skutkować nie tylko niezadowoleniem pracowników, ale również konsekwencjami prawnymi i finansowymi w przypadku kontroli Państwowej Inspekcji Pracy.

Kiedy szafki nie są wymagane? 

Przepisy dopuszczają wyjątki, w których pracodawca nie ma obowiązku zapewnienia szafek pracowniczych. Dzieje się tak w sytuacjach, gdy charakter pracy nie wymaga zmiany odzieży – na przykład w przypadku prac biurowych, administracyjnych lub innych, w których nie dochodzi do zabrudzenia odzieży osobistej ani nie jest wymagane noszenie odzieży roboczej.

W takich przypadkach wystarczające może być udostępnienie pracownikom np. wieszaka lub zamykanego schowka na rzeczy osobiste. Warunkiem jest jednak, by nie naruszało to zasad BHP i zapewniało odpowiedni komfort pracy.

Wymogi BHP dotyczące szafek pracowniczych 

Szafki pracownicze muszą spełniać nie tylko wymagania zawarte w Kodeksie pracy, ale także przepisy BHP, które doprecyzowują warunki, w jakich powinna być przechowywana odzież robocza i osobista. To istotne szczególnie w zakładach pracy, gdzie występuje ryzyko zabrudzenia, kontaktu z substancjami niebezpiecznymi lub konieczność zachowania szczególnej higieny. Odpowiednie zaplecze socjalne, w tym szafki, wpływa nie tylko na komfort pracowników, ale i na bezpieczeństwo całego środowiska pracy.

Wymagania dotyczące szatni

Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 26 września 1997 r. wskazuje na obowiązek zapewnienia odpowiednio wyposażonych szatni w zależności od rodzaju pracy.

W zależności od wykonywanej pracy, wyróżnia się trzy typy szatni:

Wymiary szafek zgodne z normami 

Szafki pracownicze powinny być nie tylko trwałe i łatwe w utrzymaniu czystości, ale również zgodne z obowiązującymi normami wymiarowymi. Choć przepisy BHP nie zawsze wskazują konkretne wymiary, powszechnie przyjęte standardy produkcyjne oraz normy PN (Polska Norma) określają minimalne i zalecane parametry.

Najczęściej stosowane wymiary szafki pracowniczej to:

• wysokość: 1800 mm (1,8 m),

• szerokość: od 300 do 400 mm na komorę,

• głębokość: minimum 490 mm.

W przypadku szafek dwudzielnych lub L-kształtnych, stosuje się te same wysokości, ale komory wewnętrzne mają odrębne przegródki umożliwiające oddzielenie odzieży czystej od brudnej.

 

Zastosowanie się do tych norm nie tylko zwiększa komfort pracowników, ale pozwala również uniknąć problemów podczas kontroli z inspekcji pracy lub sanepidu.

Rodzaje szafek pracowniczych 

 

Na rynku dostępnych jest wiele typów szafek – od klasycznych modeli ubraniowych po specjalistyczne szafki śniadaniowe czy skrytkowe. Różnią się one konstrukcją, przeznaczeniem, wymiarami oraz funkcjonalnością. W zależności od potrzeb, pracodawca może zdecydować się na szafki jedno- lub dwukomorowe, niskie lub wysokie, wentylowane, z oddzieleniem odzieży czystej i brudnej, a także modułowe – pozwalające na indywidualne dopasowanie zestawów. W kolejnych akapitach omawiamy najczęściej stosowane rodzaje szafek pracowniczych, ich cechy, zastosowanie oraz zalety.

Szafki ubraniowe BHP

To najczęściej wybierany rodzaj szafek do zakładów pracy, w których wymagane jest przebieranie się w odzież roboczą lub ochronną. Szafki BHP charakteryzują się pełnowymiarową konstrukcją (wysokość ok. 180 cm), pojedynczymi lub podwójnymi komorami oraz systemem wentylacji – w postaci otworów perforacyjnych lub kratkowanych drzwi. Często dzielone są wewnętrznie na część czystą i brudną, a dodatkowe wyposażenie może obejmować półkę, drążek na wieszaki oraz haczyki.

ZALETY

spełniają normy BHP

wygodne w użytkowaniu

zapewniają higieniczne przechowywanie odzieży

możliwe różne konfiguracje (np. L-kształtne, dwudzielne)

ZASTOSOWANIE

zakłady przemysłowe, produkcyjne, spożywcze, warsztaty, placówki ochrony zdrowia, magazyny

[product id="103,214,95]

Szafki skrytkowe

Szafki skrytkowe to modele o podziale na wiele mniejszych komór – od 2 do nawet 20 w jednej kolumnie. Każda komora jest oddzielnie zamykana, co umożliwia wielu osobom korzystanie z jednej szafy. Sprawdzają się w miejscach, gdzie nie ma potrzeby przechowywania pełnej odzieży roboczej, a jedynie drobnych przedmiotów osobistych, dokumentów, torebek czy elektroniki.

ZALETY

oszczędność miejsca

elastyczność zastosowania

ekonomiczne rozwiązanie przy dużej liczbie użytkowników

ZASTOSOWANIE

biura, szkoły, urzędy, siłownie, sklepy, zakłady usługowe

[product id="191,112,113]

Szafki śniadaniowe 

Szafki śniadaniowe, nazywane też socjalnymi lub kuchennymi, przeznaczone są do przechowywania żywności, napojów i drobnych akcesoriów osobistych. Często znajdują zastosowanie w pomieszczeniach socjalnych jako indywidualne schowki na drugie śniadanie, kubki czy sztućce. Wyposażone są zazwyczaj w małe zamykane skrytki (najczęściej 8 lub 10 w jednej kolumnie) i mogą być wentylowane.

ZALETY

higieniczne przechowywanie żywności

łatwe do utrzymania w czystości

kompaktowe wymiary

ZASTOSOWANIE

pokoje socjalne, jadalnie pracownicze, szkoły, placówki medyczne, urzędy

[product id="115,1151,929]

Szafki w kształcie litery L

To wariant szafek ubraniowych, w których dwie komory o kształcie litery "L" znajdują się w jednej kolumnie. Pozwalają zaoszczędzić miejsce, jednocześnie oferując wystarczająco dużo przestrzeni na powieszenie ubrań. Choć są węższe niż klasyczne szafy BHP, umożliwiają przechowywanie zarówno odzieży, jak i drobnych przedmiotów.

ZALETY

kompaktowe i funkcjonalne

odpowiednie dla mniejszych pomieszczeń

możliwość wygodnego utrzymania porządku w szafce

ZASTOSOWANIE

biura, szkoły, zakłady o ograniczonej przestrzeni szatniowej, obiekty sportowe, magazyny

[product id="288,225,228]

Szafki z ławką

To szafki zintegrowane z siedziskiem – stałym lub wysuwanym. Rozwiązanie to łączy funkcję przechowywania z możliwością wygodnego przebierania się. Ławki mogą być przymocowane do podstawy szafki lub oddzielone jako element konstrukcyjny zestawu.

ZALETY

komfort dla użytkowników

oszczędność miejsca w szatni

ZASTOSOWANIE

szatnie sportowe, przemysłowe, zakłady pracy wymagające częstej zmiany odzieży

Jak wybrać najlepsze szafki pracownicze? 

Wybór odpowiednich szafek pracowniczych to nie tylko kwestia estetyki czy ceny, ale przede wszystkim funkcjonalności i zgodności z przepisami BHP. Dobrej jakości szafki powinny być dostosowane do warunków pracy, zapewniać bezpieczeństwo przechowywania rzeczy osobistych oraz umożliwiać wygodną i higieniczną zmianę odzieży. Przed zakupem warto wziąć pod uwagę kilka kluczowych aspektów – od materiału wykonania, przez system wentylacji, aż po wyposażenie dodatkowe, które wpływa na komfort użytkowania.

Trwałość i jakość wykonania

Szafki pracownicze są intensywnie użytkowane każdego dnia, dlatego ich trwałość to jeden z najważniejszych czynników. Najlepiej sprawdzają się szafki metalowe, wykonane z blachy stalowej malowanej proszkowo – są odporne na korozję, uszkodzenia mechaniczne i łatwe do utrzymania w czystości.

Grubość blachy powinna wynosić co najmniej 0,5–0,8 mm – cieńsze mogą się łatwo odkształcać. Zwróćmy także uwagę na solidne zawiasy, stabilną konstrukcję oraz jakość zamków – najlepiej, gdy są to zamki cylindryczne z możliwością wymiany.

 

Wentylacja i higiena 

W każdej szafce pracowniczej – niezależnie od przeznaczenia – powinna być zapewniona odpowiednia cyrkulacja powietrza. To szczególnie ważne w przypadku przechowywania odzieży roboczej, która może być wilgotna, zabrudzona lub narażona na kontakt z substancjami chemicznymi. Szafki powinny być wyposażone w otwory wentylacyjne – najczęściej w postaci perforacji w drzwiach lub tylnej ścianie. W bardziej zaawansowanych modelach można spotkać się z systemami wentylacji mechanicznej lub przygotowaniem pod podłączenie centralnej wentylacji zakładowej.

 

Dodatkowe elementy i wyposażenie 

Dobrze zaprojektowana szafka pracownicza to nie tylko stalowa obudowa, ale także przemyślane wnętrze oraz akcesoria do szaf poprawiające funkcjonalność. Odpowiednie wyposażenie wewnętrzne oraz dodatkowe akcesoria zwiększają wygodę pracowników, usprawniają organizację przestrzeni i ułatwiają utrzymanie higieny w szatni.

Poniżej przedstawiamy najczęściej spotykane elementy, które warto wziąć pod uwagę przy wyborze szafek do zakładu pracy:

DRĄŻKI I HACZYKI	stanowią podstawowe wyposażenie szafki ubraniowej. Drążek montowany na całej szerokości komory pozwala na zawieszenie wieszaków z odzieżą, co zapobiega jej gnieceniu. Praktyczne są również haczyki – stałe lub przesuwne – na które można odwiesić kurtkę, fartuch, torbę lub hełm ochronny. Ich obecność zdecydowanie poprawia funkcjonalność szafki i umożliwia lepsze wykorzystanie przestrzeni.
PÓŁKI	najczęściej umieszczane w górnej części szafki, stanowią wygodne miejsce do przechowywania drobnych przedmiotów osobistych, takich jak czapki, rękawice, okulary ochronne, kosmetyki czy lunchboxy. W niektórych modelach możliwa jest również instalacja dodatkowych półek w dolnej części szafki, co zwiększa możliwości organizacyjne.
PRZERODY	spotykane głównie w szafkach BHP, służą do fizycznego oddzielenia odzieży czystej od brudnej. Taki podział jest wymagany w zakładach, w których istnieje obowiązek zmiany odzieży ochronnej, np. w przemyśle spożywczym czy chemicznym. Dzięki przegrodzie pracownik nie musi się obawiać, że brudna odzież zanieczyści tę noszoną po zakończeniu pracy.
ŁĄWECZKI DO SZAF METALOWYCH	dostępne są w dwóch wersjach: stałych (zintegrowanych z szafką) oraz wolnostojących (montowanych oddzielnie). Ławki zintegrowane często mają funkcję wysuwaną, co pozwala zaoszczędzić miejsce w mniejszych szatniach. Zapewniają one komfort przy zmianie odzieży i są szczególnie polecane w szatniach pracowników fizycznych, gdzie czynność ta odbywa się codziennie.
DASZKI DO SZAF	montowane ukośnie na górze szafek, ułatwiają utrzymanie czystości poprzez zapobieganie gromadzeniu się kurzu, odpadków czy odzieży na szczycie mebla. Są także elementem zwiększającym estetykę szatni i pomagają utrzymać rygor porządkowy. Często wykorzystywane w placówkach medycznych, zakładach spożywczych i laboratoriach.
NÓŻKI I PODSTAWY	podwyższają konstrukcję szafki nad poziomem podłogi, co znacznie ułatwia utrzymanie czystości pod meblem. Nóżki mogą być stalowe, plastikowe lub aluminiowe, a często posiadają możliwość regulacji wysokości, co pozwala na stabilne ustawienie szafek nawet na nierównym podłożu. Alternatywą są podstawy z ławeczką lub cokoły – w zależności od potrzeb i dostępnej przestrzeni.
SYSTEMY ZAMYKANIA	standardem są zamki cylindryczne lub ryglowe na klucz, ale coraz częściej spotyka się również zamki szyfrowe, kłódki lub systemy elektroniczne na karty magnetyczne czy RFID – szczególnie w dużych zakładach lub obiektach o podwyższonym rygorze bezpieczeństwa.
WENTYLACJA AKTYWNA	w bardziej zaawansowanych modelach dostępne są opcje podłączenia do systemu mechanicznej wentylacji lub instalacji aktywnych modułów wentylujących. Takie rozwiązania są stosowane głównie tam, gdzie odzież robocza narażona jest na intensywne zabrudzenia lub wilgoć.

[product id="332,315,1329]

Im lepiej dopasowane wyposażenie szafki do potrzeb pracowników, tym większy komfort jej codziennego użytkowania. Przemyślane rozwiązania nie tylko ułatwiają utrzymanie porządku, ale także wpływają pozytywnie na atmosferę pracy oraz spełniają wymagania sanitarno-techniczne stawiane przez obowiązujące przepisy.

Podsumowanie 

Szafki pracownicze to nieodłączny element każdej dobrze zorganizowanej przestrzeni socjalnej w zakładzie pracy. Ich wybór powinien uwzględniać nie tylko obowiązujące przepisy Kodeksu pracy i wymogi BHP, ale również realne potrzeby pracowników i specyfikę danego miejsca. Odpowiednio dobrane szafki – trwałe, funkcjonalne, wentylowane i ergonomiczne – wpływają na komfort, higienę oraz bezpieczeństwo użytkowników. Warto więc inwestować w rozwiązania wysokiej jakości, które będą służyć przez lata i spełnią normy zarówno praktyczne, jak i prawne.